In een suribachi maak je zelf de lekkerste gomasio. Misschien denk je nu die woorden die ken ik niet. Maar als ik je vertel dat een suribachi een type vijzel is en gomasio een sesamstrooisel, dan is het je waarschijnlijk meteen duidelijk. Goma is sesam in het Japans en shio betekent keukenzout. Ik heb er op Lauriekoek al wel eerder over geschreven en ik heb eigenlijk altijd wel een potje in huis, net als een vijzel en sesamzaad. Toch had ik het tot voor kort nog nooit zelfgemaakt. Waarom eigenlijk niet? Dat weet ik eigenlijk zelf ook niet maar een ding is me wel duidelijk: ik heb al die tijd echt iets gemist.

Suribachi en surikogi

De sutibachi is ook in mijn huis pas een van mijn laatste aanwinsten. Een Suribachi is een schaal van keramiek met een bruine geglazuurde rand aan de buitenkant en een ongeglazuurde bodem. De binnenkant is wit en ongeglazuurd en heeft een ribbeltjespatroon. Uiteraard hoort hier ook een stamper bij, de surikogi. Die is gemaakt van hout omdat een keramische stamper het patroon aan de binnenkant er af zou schuren. Omdat hij van hout is, is de stamper lekker licht, de suribachi is ook veel lichter dan mijn loeizware stenen vijzel.

Van medicinale kruidenvijzel tot keukengerei

De oorsprong van dit type vijzel ligt in Zuid China en ergens in 1100 is de vijzel in Japan beland. Het is dus een keukenitem dat al een tijdje mee gaat. Oorspronkelijk werden er medicinale kruiden mee fijngewreven maar inmiddels heeft hij vooral een plek in de keuken. Ik las ergens dat hij eerst voornamelijk werd gebruikt om miso mee fijn te wrijven maar inmiddels wordt hij gebruikt om verschillende Japanse gerechten te bereiden. Door het ribbelpatroon kun je dingen beter fijnwrijven dan in een gladde vijzel, wat voor sommige ingrediënten dus een beter resultaat geeft. Er schijnen verschillende patronen ribbels (kushi-no-me) te zijn met elk hun eigen betekenis.

Verse gomasio ruikt zo lekker!

Terug naar mijn gomasio-Eurekamoment. Momenteel verkeer ik in mijn sesamfase en dat betekent dat ik een grote zak ongepeld sesamzaad in huis heb wat ik voor van alles en nogwat gebruik. Ongepeld heeft meer vezels en is dus ook nog eens gezonder en het verbrand ook minder snel. Ik heb een klein gietijzeren pannetje waar ik ook kruiden in rooster. Voor de gomasia heb ik daar eerst de sesam in geroosterd tot het lekker rook. Vervolgens de nog warme zaadjes een klein beetje laten afkoelen op een bordje en daarna kan het hop de suribachi in met een beetje zout. En dan begint het fijnwrijven. Dat is echt een heerlijk klusje, gewoon krachtig wrijven, helemaal mindful. De geur die er vanaf komt is zo lekker, ik dacht dat ik wist hoe sesam rook maar na het ruiken van deze geur weet ik het pas zeker. Goddelijk!

Zelfgemaakt smaakt beter

Normaal gesproken zou ik afraden om bijvoorbeeld warme noten of zaden fijn te vijzelen of in de keukenmachine te doen. Je krijgt dan meteen een pasta en als je stukjes wil dan is dat niet de bedoeling. Sesam kan daarentegen echt wel wat hebben, je hebt niet zomaar tahin. Je kunt je dus lekker uitleven met de surikogi of het juist wat grover laten als je dat liever hebt. Dat is het voordeel van dingen zelf maken, je hebt het helemaal zelf in de hand. Net als het zoutpercentage, dat kan je ook zelf bepalen. Het allergrootste voordeel? Dat voel je waarschijnlijk al aan. Je ruikt niet alleen de heerlijke geroosterde sesamgeur, je proeft hem ook heel goed! En dat met maar twee ingrediënten.

Het is een vijzel

Natuurlijk kan je de suribachi ook gebruiken om andere dingen in fijn te vijzelen. Sommige mensen gebruiken hem in plaats van de stenen vijzel. Voor het fijnwrijven van zaden maar ook voor recepten die niet per se Japans zijn zoals pesto of guacamole. Misschien denk je waarom gebruik je je Magimix niet om gomasio te maken? Dat is omdat iets heel fijn snijden niet het zelfde is als iets kneuzen met een stamper. Het heeft invloed op de structuur en de smaak.

Suribachi schoonmaken

Volgens de aanwijzingen op de verpakking kan de suribachi in de vaatwasser, de surikogi niet, want die is van hout en hout mag nooit in de vaatwasser. Ik was mijne met de hand af, gewoon met een zachte afwasborstel waar ik ook de vaat mee doe. Je moet oppassen met ruwe sponsjes, je wil natuurlijk niet de ribbels wegschuren. Ik merk dat nu ik de vijzel vaker heb gebruikt dat de surikogi een beetje is verkleurd door het vet van de sesamzaadjes.

Waar koop je een suribachi?

In Nederland vind je de suribachi niet zomaar bij iedere kookwinkel. Natuurwinkels en (on)winkels die Japanse spullen verkopen, hebben ‘m wel in hun assortiment. Ik moet zeggen dat het mij niet zou verbazen als deze vijzel ooit nog een keer populair wordt door de kracht van sociale media. Ik gun de suribachi de populariteit van matcha en ube en yuzu. De mijne is van Terra Sana en is uiteraard gemaakt in Japan.