Iemand die de cover van het boek Uit eten in Amsterdam niet goed had gezien begon al meteen over TikTok-rijen. Die rijen zijn inderdaad niet over het hoofd te zien als je door het centrum van Amsterdam loopt. Toch zijn ze in dit boek compleet afwezig, de rijen spelen zich namelijk in het heden af en in dit boek gaat het over de geschiedenis van uit eten gaan in Amsterdam.

Maarten Hell en Charlotte Kleyn

Het boek is geschreven voor Maarten Hell historisch onderzoeker en tekstschrijver en Charlotte Kleyn, culinair historica en journalist. Van haar hand verschenen eerder boeken Luilekkerland 400 jaar koken in Nederland samen met haar vader Onno Kleyn en Trek over eten onderweg.

400 jaar aan stadse eetgeschiedenis behapbaar gemaakt

Uit eten in Amsterdam beslaat een periode van 400 jaar van 1625 tot 2025. Om het overzichtelijk te houden wordt er gewerkt een onderverdeling in drie periodes. De herbergkeuken (1625-1850), opkomst van het moderne restaurant (1850-1950) en de gastronomische hoofdstad (1950-2025). Daaronder wordt met subthema’s gewerkt, die weer zijn onderverdeeld in nog kleinere stukjes. Er zijn ook een soort uitgewerkte voetnoten over bijvoorbeeld de uitvinden van het kunstlicht en een aantal restaurants wordt ook uitgelicht met een eigen pagina. Uiteraard is het onmogelijk om volledigheid te bieden, toch moet ik zeggen dat ik nu ik het hele boek heb gelezen ik heel veel thema’s en plekken die ik zelf graag zou hebben genoemd als ik het over uit eten gaan in Amsterdam er in staan.

In de stad komen zoveel dingen samen. Er komen vluchtelingen wonen die hun eigen cultuur en eetgewoonten meebrengen. Er zijn arme en ook rijke mensen die buiten de deur willen eten. Schaarste en overvloed, oorlog en emancipatie. Er zijn mensen met speciale eet wensen uit religieus of niet religieus oogpunt, slimme ondernemers die ergens brood in zien en ondernemers die juist klandizie verliezen, omdat ze niet met hun tijd meegaan. Het aanbod in winkels, eigenaren van restaurants en het personeel…. er is zoveel te vertellen!

Leest lekker en is ook beeld bij

Het boek leest als een trein. De teksten zijn afwisselend en er wordt veel gebruik gemaakt van afbeeldingen zodat je je een beter beeld kunt vormen van een bepaalde tijd. Schilderijen en foto’s, maar ook foto’s van objecten die op een bepaalde plek in Amsterdam zijn opgegraven. Fragmenten van een bekend restaurant die zijn opgegraven bij het graven van de Noord-Zuidlijn bijvoorbeeld. Sommige van de foto’s komen uit privécollecties. Als je vaak in Amsterdam komt of woont ,bekijk je plekken waar je vaak langs komt ineens met andere ogen. Al vind ik niet dat je per se Amsterdammer hoeft zijn (geweest) om dit boek te waarderen. Veel ontwikkelingen zijn ook breder dan alleen de stad Amsterdam.

Van macrobiotiek tot paarden biefstuk

Enkele punten die ik interessant vond om te lezen: uiteraard over macrobiotiek en vegetarisch eten, maar ook de kraakbeweging en de restaurants die daar uit voortkwamen. Een restaurant speciaal voor vrouwen bijvoorbeeld. De vele Chinese-, Surinaamse-, Indonesische restaurants in de stad, oorlogskost, het eerste pizzarestaurant of het paardenbiefstukschandaal dat werd onthult door Hiske Versprille, om maar eens wat te noemen. Ook de emancipatie van vrouwen komt regelmatig voorbij. Van niet welkom in een restaurant, naar speciale restaurants voor vrouwen, waar ze niet werden lastig gevallen. Oh en leuk om te weten: de groenten in restaurants kwam ook in chique restaurants vroeger vaak gewoon uit blik.

Amsterdam een culinair paradijs

Toegegeven, je ontkomt in Uit eten in Amsterdam niet compleet aan de TikTok-rijen. Het boek eindigt met een bespreking de huidige stand van zaken. Daar hoort de lange rij en toerisme absoluut bij, net als de coronasluiting. Toch is het niet alleen kommer en kwe,  het boek eindigt met de grotere aandacht voor diversiteit met Jonneke de Zeeuw die je kunt kennen van haar blog Mooncake en haar boek All inclusive aan de keukentafel met de conclusie dat Amsterdam nog altijd een culinair paradijs is. Dit jaar wordt gevierd dat Amsterdam 750 jaar bestaat en ik wens haar toe dat ze dat nog lang mag blijven.

Uit eten in Amsterdam
Charlotte Kleyn en Maarten Hell
Uitgeverij Prometheus
€32,50