We weten hoe het moet dat is de opbeurende de titel van dit boek over duurzaamheid van Anette Kehnel. Ze is professor middeleeuwse geschiedenis aan de universiteit van Mannheim. Het is een kleine geschiedenis van de duurzaamheid van de Middeleeuwen tot nu.

Kruispunt

We staan op een kruispunt schetst Anette Kehnel in de inleiding van haar boek. Volgens haar zijn we blijven steken in de 19e eeuw en  onze probleemaanpak is 200 jaar oud. De verworvenheden van die tijd wil ze niet wegwuiven maar onderzoeken of de probleemaanpak van nu nog werkt voor de toekomst die op ons afkomt. Er is angst voor verandering en wat haar als historica opvalt veel kortzichtigheid in het heden. Onze blik op de geschiedenis is beperkt en we denken vast te zitten aan het kapitalisme. Alle alternatieven zoals socialisme en fascisme zijn mislukt.

Geschiedenis

Dit boekt concentreert zich op de geschiedenis van voor de industriële revolutie. Van de 5e eeuw voor  de gangbare jaartelling tot de verlichting in de 18e eeuw. Het boek heeft niet als doel om echte praktische oplossingen aan te dragen, de schrijfster realiseert zich ook wel dat dat zo niet werkt. Niemand wil zijn wasmachine of geletterdheid, of de medische kennis van nu opgeven. De vraag of we van de geschiedenis kunnen leren beantwoordt ze dan ook niet met ja of nee, maar met dat geschiedenis onze horizon kan verbreden, een ander perspectief en nieuwe invalshoeken bieden.

Volgens Anette Kehnel worden veel nieuwe perspectieven ook al zichtbaar. Een economie zonder groei wordt besproken, mensen wonen in tiny houses, er worden tassen geproduceerd van gebruikt vrachtwagenzeil. Je hoeft het niet met ze eens te zijn zegt ze, maar hun zorgen zijn urgent. Ze wil een bijdrage leveren aan het verruimen van deze ruimte, nieuwsgierig maken en zin in de toekomst opwekken. Een nieuw narratief zoeken.

Vijf gedeelten

Het boek is ingedeeld in vijf gedeelten. Het begint met de vraag waren we arm voor de uitvinding van het kapitalisme, daarna komen er enkele “moderne” concepten voorbij en hun wortels in de geschiedenis: sharing, recycling, microkrediet, minimalisme. Zo lees je over de kloostereconomie en de visie op het gebruiken en bewust niet gebruiken van natuurlijke bronnen, over Franciscus van Assisi die geld rotzooi vond en hoe je in de middeleeuwen al een koe kon huren.

Middeleeuwse toestanden

Het leest heel makkelijk omdat de hoofdstukken handig zijn opgedeeld in kleine subhoofdstukjes. Veel mensen spreken als iets slecht functioneert of in de soep loopt van middeleeuwse toestanden. Als mensen zo denken over de middeleeuwen, dan stelt dit boek dat beeld hopelijk een beetje bij. Door het boek heen vind je ook verschillende afbeeldingen om de tekst te ondersteunen. Zelfs als je op school niet hebt opgelet bij het vak geschiedenis kan je dit boek prima lezen. Er is geen voorkennis vereist.

Conclusies

Het boekt eindigt met conclusies uit het verleden voor de toekomst waarin de vraag wordt gesteld wat zouden onze voorouders ons adviseren, over ontsnappen aan het idee dat er geen alternatieven mogelijk zijn en steun uit het verleden bij angst voor de toekomst. Ja zelfs daar helpt geschiedenis bij. Het boek is ontzettend interessant en op een bepaalde manier heel hoopvol. Het biedt dan wel geen praktische tips over hoe je direct zelf aan de slag kunt, maar wel een bepaalde blik op het verleden die laat zien dat het ooit anders was en dat we wellicht ook zelf ooit weer de goede kant op kunnen veranderen. Verandering is mogelijk.

We weten hoe het moet
Anette Kehnel
Uitgeverij Atlas Contact
€24,99