In de tijd dat Lauriekoek zijn er al heel wat apparaten de revue gepasseerd: Airfryers, crockpotten, broodbakmachines, inductie kooktoestellen. Één apparaat is hier nog niet besproken: de magnetron. An sich is dat best logisch, airfryers en instantpotten zijn veel hipper op Tiktok en broodbakmachines hadden dankzij de lockdown nog nooit zoveel fans, maar de magnetron?

De magnetron is passé, nou ja qua hipheid dan. De verkoop van kant-en-klaarmaaltijden, inclusief magnetronmaaltijden blijft toenemen. Als je die eet, zeg je het niet hardop. De magnetron staat ten onrechte ook nog eens bekend als een apparaat dat vitamines vermoordt, of nog erger kanker veroorzaakt door straling en Gordon Ramsay noemt het een apparaat voor luie mensen. Ik moet het opnemen voor de magnetron, voordat het te laat is.

Nee ik zeg niet dat je alles wat je kookt in de magnetron moet gooien, of dat je er een moet kopen. Heel veel websites hebben als enig doel het verkopen van gadgets (of verdienen aan affiliate links) en gaan je dus nooit vertellen dat je iets niet moet kopen. Daarom probeer ik op Lauriekoek aandacht te besteden aan de vraag: heb je iets wel echt nodig? Hier ook maar ik ga je ook vertellen dat als je wel een magnetron wil kopen omdat het je handig lijkt, dat dat niets is om je voor te schamen.

Geschiedenis van de magnetron

De eerste magnetron is per ongeluk ontstaan toen Percy Spencer een radar aan het maken was en een chocolade reep in zijn zak smolt door de straling. Hij bouwde er een doos en voedsel in de doos werd nog sneller warm. De eerste magnetrons waren groot, zwaar, duur en moesten worden gekoeld met water. In de jaren ’70 werden ze betaalbaar en dus kregen vanaf die tijd steeds meer mensen er een in huis.

Ik heb ook geprobeerd te achterhalen waar het idee vandaan komt dat magnetrons je DNA beschadigen of kanker veroorzaken, wat beide niet waar is. Ook blijft er geen straling achter in het eten en wordt de celstructuur van het eten niet veranderd. Zelf denk ik dat de kernramp in Tsjernobyl daar mogelijk mee te maken zou kunnen hebben, omdat straling toen in een slecht daglicht kwam te staan. Zo lang je de deur van de magnetron dichthoudt tijdens de bereiding en er dingen in stopt die veilig verhit mogen worden is er niets aan de hand. Het grootste risico is dat je je verbrandt aan iets dat je opgewarmd hebt.

Hoe werkt een magnetron?

Conventionele ovens blazen als het ware warmte in het rond. Magnetrons gebruiken elektronen om microgolven te maken. Die als een soort van hele korte radiogolven weerkaatsen tegen de metalen wanden van de magnetron en zo je eten raken. Je eten absorbeert de golven. In je eten gaan watergolven vibreren, dit produceert hitte. Onderdelen van je maaltijd die meer water bevatten warmen dus het eerste op. Dat de magnetron al het eten “van binnenuit” verwarmt klopt dus niet, de binnen en de buitenkant kunnen even snel opwarmen. Om alles gelijkmatig te verwarmen qua hittegolven zit er een draaiplateau in de magnetron. Zit die er niet in dan is er iets anders ingebouwd om te zorgen dat de stralen zich verdelen.

Voordelen van een magnetron

Een magnetron gebruik dezelfde hoeveelheid energie als een oven, maar voor een veel kortere tijd. Als je je eten bereidt in de magnetron dan is dat dus een behoorlijk groene keuze. Door de korte kooktijd blijven vitamines ook vaak beter behouden. Je hoeft de magnetron niet voor te verwarmen, in tegenstelling tot een oven. Je kunt je eten opwarmen in het bord waar je uit gaat eten, wat afwas scheelt.

Wat kan er wel en niet met een magnetron?

Eigenlijk moet je over de magnetron denken als een soort van stoomoven. Je kunt er niet in bakken, zoals je in een normale oven ook geen pan water zou koken. Je kunt er dus wel prima in opwarmen en stomen, dus wel een perfect gare broccoli, geen bruin gebakken aardappeltjes. Tenzij je eten een heel hoog vet percentage heeft, zoals noten, krijg je geen Maillard-reactie. Dat is de reactie die die heerlijke bruine knapperigheid geef en waar alle food nerds wild van worden, want dat geeft een heerlijke smaak.

Iedereen heeft wel een verhaal over die keer dat ze uit nieuwsgierigheid iets in de magnetron probeerde te doen wat niet kon. Een ei bijvoorbeeld. RVS is ook geen aanrader, of aluminiumfolie. Google als je niet zeker bent vooral even voordat je het er in doet. Plastic is volgens veel mensen ook geen aanrader, vooral de plastic verpakkingen van eten smelten, of het laat ongezonde stoffen los. Zelf vind ik brossilicaatglas een aanrader. Er zijn speciale deksels, bakjes en bordjes en bekers te krijgen speciaal voor in de magnetron. David Chang heeft bijvoorbeeld een eigen magnetronservies: Any day

Chefs die vinden dat er niets mis is met een magnetron

Als de magnetron in beeld wordt gebracht samen met een chef is dat meestal om even honing die gekristalliseerd is te smelten, de chocolade te smelten, of iets anders kleins. Een tijdje geleden had je wel de mugcake hype, dat was een kleine opleving in het magnetron gebruik. Daarna bleef het stil. David Chang is een groot fan, hij vertelt er over in zijn boek Cooking at home. Tim Anderson hoorde ik laatste ook enthousiast over magnetrons in de Kitchen cabinet podcast. Ook bloggers die bloggen voor mensen met een klein budget of een lichamelijk beperking of weinig energie gebruiken hem vaker. Bij Jack Monroe komt hij regelmatig voorbij.

Waarom wordt de ene gadget omarmd en de ander niet?

Waarom gaan culisnobs er zo prat op dat ze geen magnetron in huis hebben? Ik denk dat de magnetron staat voor allerlei ontwikkelingen waar mensen tegen zijn. Voor het eten van “extreem bewerkte” kant-en-klare maaltijden, alleen in plaats van samen met anderen. Kant-en-klaarmaaltijden zijn vaak helemaal niet lekker, vaak komen ze ook nog uit de vriezer en diezelfde vriezer heeft ook al geen goede reputatie. Dit is echt jammer, want lekkere voedzame kant-en-klaarmaaltijden zouden echt een goede oplossing kunnen zijn. Niet alleen voor mensen met weinig tijd, maar ook voor mensen die door ziekte of ouderdom weinig energie hebben om elke dag voor zichzelf te koken.

De intrede van techniek in de keuken, voor het uit handen geven van het kookproces. Weg van de pan op het vuur, waar veel dieetgoeroes en koks “echt” en “natuurlijk” promoten zijn dingen die in de magnetron zijn geweest dat ineens niet meer. In de ideale wereld heeft iedereen altijd een complete keuken om te koken tot zijn beschikking en besteed iedereen hier tijd en energie aan.

Niet alleen voor kant-en-klaar

Je hoeft in de magnetron natuurlijk helemaal geen kant-en-klaarmaaltijden op te warmen als je dat niet wil. Dit wordt in veel discussies over magnetrons nogal over het hoofd gezien, terwijl het een belangrijk punt is. Je kunt er snel groenten in gaar stomen, aardappels of rijst in opwarmen, eiergerechten bereiden, popcorn in maken of een mugcake maken. Je kunt er ook gewoon zelf eten in opwarmen wat je eerder hebt gemaakt. Dit is slechts een fractie van de opties. Het idee dat je met een magnetron totaal bent overgeleverd aan fabrikanten is niet waar.

Kortom: Er is niets mis met de magnetron, hij is niet radioactief, vernietigt niet alle vitamines. In tegendeel. Hij warmt efficiënt eten op en kan uitstekend gebruikt worden bij het bereiden van je maaltijd. De magnetron geeft elke dag een hele hoop mensen een warme maaltijd. Voor sommige mensen is het bijvoorbeeld de enige manier om eten op te warmen op hun werk, of de plek waar ze wonen. Het is een handige gadget en niet per se iets om op neer te kijken.