Koken in gietijzeren pannen, 7 nuttige tips
Ik ben de trotse bezitter van meerdere gietijzeren pannen. Af en toe hoor ik mensen zeggen dat ze een gietijzeren pan hebben, maar dat het niets is. Dat alles aanbrandt in hun nieuwe Staub of Le Creuset, terwijl iedereen zegt dat het kwaliteit is. Dat breekt altijd mijn hart een beetje, want ik houd van gietijzer. Ik kook er graag in en naar volle tevredenheid. Daarom deel ik hier mijn tips met je voor het geval je ook van gietijzeren pannen wilt leren houden.
Pannen met alleen goede eigenschappen bestaan niet
Als je van gietijzer wilt leren houden zal je een keer de sprong moeten wagen. Het is geen anti-aanbakpan in de klassieke zin van het woord. Er zit geen kant en klare coating in. Je zult je er even in moeten verdiepen en wellicht duurt het ook even voordat je alles onder de knie hebt. Hetzelfde gebeurt trouwens als je overgaat op pannen van RVS of plaatstaal. Elke pan heeft zijn gebruiksaanwijzing, net zoals ieder mens. En net zoals bij mensen is het heel zeldzaam om alle goede eigenschappen in een pan verenigd te zien, zonder slechte eigenschappen.
Als je echt wilt overstappen is het misschien ook slim om gewoon geen anti-aanbakpannen te kopen. Dan kun je die ook niet gewoontegetrouw elke keer weer op het fornuis zetten.
1. Koop je gietijzeren pan bij een goed adres
Kijk goed naar welke gietijzeren pan je koopt. Misschien is de goedkoopste niet de beste voor jou. Als het goed is ga je er vrijwel dagelijks in koken. Ga na wat je belangrijk vindt. Denk ook goed na welke maat je nodig hebt, koop niet te klein maar laat je ook zeker niet verleiden een grote te kopen als je bijna nooit veel gasten hebt. Koop hem bij een goede kookwinkel, zodat je eventueel terug kunt gaan als je vragen of opmerkingen hebt. Laat je goed adviseren en kijk rond op internet. Er zijn tegenwoordig heel veel merken en opties: Lodge, Staub, Princess, Victoria cookwear, Finex cast iron. Kijk eventueel ook naar tweedehands opties.
2. Brand je pan in en wees niet bang
Wees niet bang voor het inbranden. Dit is de reden dat veel mensen sowieso gietijzer of plaatstaal al als “geen optie” zien. Ze zien op tegen het inbranden. Er zijn heel veel verschillende methodes voor inbranden, de een wat bewerkelijker dan de ander. De meeste werken prima. Sommige kookwinkels en pannenmerken hebben als service dat ze pannen voor je inbranden. Pannen die je moet inbranden zijn niet perse pannen die uren aan onderhoud vergen, een keer inbranden en je kan weer jaren vooruit.
3. Emaille versus geen emaille
Bekijk voordat je jouw pan inbrandt of je niet te maken hebt met een geëmailleerde pan. Die hoef je namelijk niet in te branden. In dit geval is emaille de “anti-aanbaklaag”. Sommig emaille is wit en er is ook zwart emaille. Sommige mensen denken dan dat het gewoon het gietijzer is wat ze zien, maar dat hoeft dus niet zo te zijn. Emaille slijt langzaam weg. Als het verdwenen is moet je de pan vervangen. Niet geëmailleerde pannen hebben dus een langere levensduur, maar vergeet niet dat veel Le Creuset pannen met emaille ook vaak meer dan een generatie meegaan.
Emaille is (veel) duurder dan “gewoon” gietijzer, maar emaille mag je daarentegen gewoon met water en zeep afwassen. Dat is bij pannen die je moet inbranden een no-no omdat je dan de natuurlijke anti-aanbaklaag er weer afspoelt. Pannen zonder emaille kunnen ook iets minder goed tegen zuren bij het koken. Zeker in het begin, als je natuurlijke anti-aanbaklaag goed is opgebouwd merk je hier waarschijnlijk minder van.
4. Verwarm je gietijzeren pan goed voor
Verwarm je gietijzeren pan goed voor! Gietijzer geleidt niet heel goed. Een van de voordelen van gietijzer is juist dat het, als het eenmaal opgewarmd is, heel lang warm blijft. Een pan die aan het opwarmen is kan juist heel ongelijk opwarmen maar dat komt vanzelf goed. Begin sowieso op laag vuur en draai het steeds iets hoger. Na 5 minuten is de pan waarschijnlijk opgewarmd. Geef het dus wat tijd.
Als je voedsel wilt omdraaien in de pan, zorg dan dat het wat tijd heeft gehad om een korstje te vormen voordat je het omkeert. Als je eten bakt op een hele lage temperatuur dan heb je veel boter of olie nodig om te zorgen dat de boel niet plakt. Let dus op de temperatuur en nogmaals: geef het wat tijd.
5. Gebruik je pan ook als bakvorm of boven het kampvuur
Gebruik je pan niet alleen op het (inductie of gas)fornuis. Gietijzer heeft als voordeel dat het gewoon in de oven kan. Er zit niets aan dat kan smelten. Bak er een brownie in, maak lasagne of bak er een deep dish pizza in. Dat kan allemaal. Sterker nog: gietijzer houdt dus goed hitte vast, waardoor je juist een uitstekend resultaat kunt behalen. Vroeger waren alle ovens van gietijzer en volgens veel experts waren dat de beste ovens. Met een gietijzeren pan met deksel kun je dit in je eigen oven nadoen. Sowieso kun je jouw gietijzeren pannen ook uitstekend gebruiken om buiten op een kampvuur of de barbecue te koken. Vergeet ook low and slow niet: je kunt je pan uitstekend kwijt in iets zoals de Ecostoof.
6. Ja, de handvaten worden ook warm
Bonustip: gietijzeren handvatten van pannen worden ook warm. Dat is geen reden om de pan niet te kopen. Er zijn een hoop kwaliteitspannen waarvan de handvatten ook warm worden. Investeer sowieso in goede ovenwanten. Die komen overal in de keuken goed van pas. Merken als Le Creuset en ook Lodge verkopen tegenwoordig ook siliconen en katoenen omhulsels voor handvatten. Zowel voor koekenpannen als braadpannen. Als je het een prettig idee vindt kun je die voor je pan kopen.
7. Gietijzeren pan schoonmaaktips
Schoonmaaktips: veeg met een doekje door je vieze gietijzeren pan als hij nog warm is. Je zult zien dat het vuil er supermakkelijk af komt! Pas wel op je handen: maak een goede prop van je doekje. Bij zowel gietijzeren pannen met of zonder emaille als pannen in het algemeen geldt: plons geen warme of hete pannen in koud sop! Het emaille kan er afspringen door het hitteverschil, maar het is ook heel slecht voor de pan. Eerst af laten koelen dus voordat je aan het schoonmaken begint. Behandel je pannen met liefde alsjeblieft.
Jolanda
21 april, 2021Wat een fijne uitleg! Ik heb net een gietijzeren wok gekocht van het merk the bastard .. even wennen nog , ik moet geduldiger zijn met warm laten worden van de pan 😄 maar komt vast goed ben er iig al blij mee
Laurie
21 april, 2021Graag gedaan! Als je andere pannen gewend bent kan het wennen zijn inderdaad. Je moet jezelf even de tijd geven om te leren dat je de pan eerder kan voorverwarmen. Fijn dat je blij bent met je keuze.
Marcel
1 juli, 2021Bedankt voor de tips.
Het lijkt tijdens het bakken ook alsof ik op een lagere stand kan bakken dan met een koekenpan als de pan eenmaal opgewarmd is. Klopt dat ?
Laurie
1 juli, 2021Ja dat kan kloppen. Gietijzeren pannen houden warmte langer vast, daardoor kun je er “langer” dingen in aanbakken. Niet alleen de bodem word warm maar ook de wanden van de pan warmen op, dat werkt ook mee. Zelf gebruik ik zelden een hoge stand als ik in mijn gietijzeren pannen kook. Half hoog vuur in het begin en daarna lager is vaak voldoende. Als je de pan niet op tijd lager draait bakt het aan, dat is iets wat je even onder de knie moet krijgen.
Janine
25 juli, 2021Hoi!
Ik heb ook een gietijzeren pan. Hij is echter na een paar keer gebruiken niet meer schoon te krijgen. Als je nu iets bakt dan geeft het zwarte van de pan af op het eten. Enig idee hoe ik dit op kan lossen? We hebben een gietijzeren pan die al ingebrand verkocht werd in de kookwinkel.
Groeten Janine
Laurie
25 juli, 2021Dat klinkt niet goed! Hoe heb je de pan gebruikt? Heb je dat pan afgewassen en zo ja hoe? Is de pan live voor je ogen ingebrand of hebben ze je verteld dat het een al ingebrand merk was?
Lisette
3 september, 2022Hoi,
Leuke site heb je!
Vraag: op mijn inductiekookplaat kan ik ook de temperatuur instellen. Hierbij stel je eerst de stand in bv 3 en dan heb je de lege pan op het “vuur “ staan en als het signaal klinkt doe je de olie oid erin en bv je vlees. Je hoeft dan niet steeds te spelen met de temp. Is dit ook geen probleem met een gietijzeren pan?
Groetjes,
Lisette
Laurie
3 september, 2022Je kunt het natuurlijk altijd proberen als zoals je gewend bent en dan kijken of er problemen optreden. Ik kook zelf ook op inductie en mijn ervaring is dat als de pan eenmaal goed warm is de temperatuur wel omlaag kan. Op een gegeven moment leer je wanneer dan ongeveer is, je merkt het ook aan het sissen in de pan. De pan houd de warmte lang vast. Als ik echt lange tijd op een te hoge temperatuur bak dan geeft mijn kookplaat een error melding en slaat de complete kookplaat af.
Katleen
3 oktober, 2023Hallo,
Ik heb mij een gietijzeren kookpot in email aangeschaft. Ik zal er moeten leren mee werken en alles ondervinden! Ik vraag mij af..als je de pot opwarmt, mag je er al vloeistof in doen..of moet je wachten tot de pot warm is.
Groetjes Katleen
Laurie
3 oktober, 2023Ja je mag er vloeistof in doen. Sowieso is het advies om olie of boter in de pan te doen voor je er in gaat koken. Dus dat is hoe dan ook raadzaam. Vloeistof kan gewoon, ik zou alleen niet de boostfunctie van de kookplaat gebruiken. Het gietijzer houd de warmte zo goed vast dat de pan dan veel te heet word, de warmte heel goed vasthoud en alles aanbrand. Kalm aan verhitten geeft een veel beter resultaat.
Jin
6 oktober, 2023Ik ben me aan het oriënteren op een nieuwe wok en een braadpan voor op inductie. We hadden altijd een giet ijzeren wok zonder coating, die we gas gebruikten, maar ik twijfel of dat nu handig is voor het wokken op inductie. Wil snel op hoge temperatuur kunnen wokken , curries, oosters met of zonder vlees. In een gietijzeren pan wordt dat meer sudderen heb ik het idee. Twijfel dus over plaatstaal of gietijzer.
Verder een braadpan nodig, daarvoor wellicht wel gietijzer. Wat zou je advies voor beiden zijn?
Laurie
6 oktober, 2023Wokken op inductie is moeilijk omdat je daar eigenlijk een speciale inductie “wokkuil” voor moet kopen. Die zijn peperduur en ik heb er eigenlijk nog nooit een positieve ervaring over gehoord. De echte gloeiende vlammende hitte van een grote gaswokbrander ga je met een gewone inductie plaat simpelweg niet evenaren. Dat is het eerlijke verhaal, voor nu, want het positieve is dat ik meer ontwikkelingen verwacht op lange termijn omdat nu steeds meer mensen van het gas afgaan.
Goed je zou dus een plaatstalen pan kunnen nemen maar die zijn wat minder goed met zuren, al neemt dat iets af als ze goed ingebrand zijn. Zelf semi-wok ik graag in deze pan https://lauriekoek.nl/demeyere-controlinduc-x/ die vanzelf stopt met verhitten als hij te heet word. Ik gebruik vaak niet eens de heetste stand. Deze pan werkt echt uitstekend op inductie omdat ie er speciaal voor ontwikkeld is. Ik ben heel enthousiast.
Voor gietijzeren pannen zou ik zeggen Le Creuset of Staub, of Kockums jernsverk maar die hebben alleen een ovaal model. Le Creuset en Staub hebben heel veel keuze in maten en modellen. Let wel op dat als je een te grote maat neemt bij een kleine inductie pit, dus een pit van 18 cm doorsnee en een pan van 28 cm, dat de pan dan misschien niet egaal warm word. Dat ligt niet aan de pan maar aan een de kleine warmte zone. Vaak word geadviseerd om 2 a 4 cm groter te gaan qua pan, de doorsnede van de kookzones vind je als het goed is in de handleiding van de kookplaat. Als je de handleiding kwijt bent kun je die meestal makkelijk terugvinden met Google.
Mirke
24 november, 2023In mijn gietijzeren pan (le creuset) zitten putjes (waren er in het begin niet). Ook is de inductieplaat soms nat onder de pan. Kan het zijn dat de pan door die putjes lekt? Hoe komen die putjes daar in? Is er iets aan te doen?
Laurie
24 november, 2023Ik zou even contact opnemen met of de winkel waar je je pan gekocht hebt of met Le Creuset zelf. Zij kunnen beter beoordelen of dit zo hoort of dat het een eventueel defect is. Ze kunnen je dan ook meteen vertellen of het onder de garantie valt.