Het geroofde kookboek is een boek over Alice Urbach. Tijdens de Anschluss in 1938 verliest ze alles haar huis, haar gezin en haar succesvolle kookcarrière. Als ze jaren later naar Wenen terugkeert, vindt ze haar eigen kookboek So kocht man in Wien! terug in de boekhandel. Alleen staat haar naam niet meer op de voorkant, maar die van man Rudolf Rosch. Wat is er gebeurd? Heeft deze man echt bestaan? En krijgt ze haar eigen auteurschap weer terug?

Karina Urbach

Karina Urbach, de auteur van dit moet is de kleindochter van Alice Urbach, ze is een Duitse historicus en ze schreef voor The Guardian en Die Zeit. Hoewel onder historici familieonderzoek soms wel als een taboe wordt gezien, omdat je misschien nooit zo kritisch naar je eigen familie kan kijken zoals een buitenstaander dat zou doen, heeft ze er voor gekozen zich er wel in te verdiepen. Het geroofde kookboek is een familie geschiedenis maar ook de aangifte van een diefstal.

Een bewogen leven

Alice Urbach had een leven waarin heel veel gebeurde. Ze trouwde waarna haar man stierf en ze haar eigen succesvolle carrière als kookboekauteur en kookschoolhouder begon. Toen de oorlog begon stortte de wereld zoals zij die kende in en is ze op het nippertje naar Engeland gevlucht, waar ze kinderen van de kindertransporten opving terwijl haar kinderen Otto en Karl ook het nodige meemaakten in een door oorlog verscheurde wereld.

Amerika

Haar leven eindigt in Amerika waar ze naam voor zichzelf weet te maken, mede geïnspireerd door Julia Child die dingen doet die Alice beter denkt te doen. Tot op hoge leeftijd blijft ze kookcursussen geven en geeft ze interviews. Ze heeft zelfs een kookshow op tv, al wordt ze in Amerika niet zo groot als Julia Child. Tegen het einde van haar leven begint ze het ook steeds moeilijker te krijgen met haar verleden.

Diefstal kent veel vormen

Dat de nazi’s naast tastbare dingen zoals huizen en kunst ook intellectueel eigendom roofden, door ze simpelweg onder een andere naam uit te brengen, wist ik niet. Ik wist dat er boeken werden verbrand, maar dat er ook werken werken op deze manier werden gestolen is nieuw voor me. Het lezen van dit boek deed me af en toe hard op zuchten, omdat het zo onrechtvaardig voelt dat iemand moet strijden om zijn eigen werk terug te krijgen, terwijl iemand anders zomaar een bestseller in de schoot geworpen krijgt simpelweg omdat er toch een auteur moet zijn.

Kopiëren is niet onschuldig

Het is ook niet heel moeilijk om parallellen met het heden te trekken. Cultural appropriation is een veel besproken onderwerp en terecht. Het is raar als iemand die iets letterlijk contextloos kopieert meer credits krijgt als diegene die het echt verzonnen heeft en het al jaren doet. In Het geroofde kookboek komt ook naar voren dat Alice Urbach in haar kookboek Zo kocht man in Wien! niet op de foto’s mag staan, alleen haar handen mochten in beeld. Waarschijnlijk omdat haar uiterlijk “te Joods” was. Hetzelfde overkwam Zwarte mensen destijds. Echt pijnlijk om te lezen.

Ik vertel bewust niet hoe het afloopt met So kocht man in Wien! Ik denk dat je daarvoor echt het hele boek moet lezen. Het leest echt als een trein en laat zien dat een onderwerp zoals de tweede wereldoorlog vele invalshoeken kent.

Het geroofde kookboek
Karina Urbach
Uitgeverij Ambo Anthos
€24,99